นายเฉ่ง เลิศกิจสมบูรณ์

นายเฉ่ง เลิศกิจสมบูรณ์

นายเฉ่ง  เลิศกิจสมบูรณ์

รูปเคารพที่ชาวภูเก็ตเรียกว่า “พระจีน” เป็นประติมากรรมที่ช่างได้แกะสลักให้แก่ผู้ศรัทธานำไปไว้ที่หิ้งปะจำบ้าน หรือไว้ที่ศาลเจ้า (อ๊าม) มีประติมากรรมจำนวนไม่น้อยที่เป็นฝีมือของประติมากร เฉ่ง เลิศกิจสมบูรณ์ ผู้สร้างสรรค์ผลงานด้านประติมากรรม จนสำนักงานคณะกรรมการวัฒนธรรมแห่งชาติได้ยกย่องให้เป็น “ผู้ที่มีผลงานดีเด่นทางด้านวัฒนธรรม ภาคใต้ สาขาการช่างฝีมือ (การแกะสลัก) ประจำปี พ.ศ.2532”

จากอาชีพเดิมตั้งแต่สมัยหนุ่มๆ คือ ถีบสามล้อรับจ้าง มีสถานที่พักผ่อนประจำคือ ศาลเจ้า (อ๊าม) ต่างๆ จึงทำให้ได้พบปะ แลกเปลี่ยนความคิดเห็นกับบุคคลอื่นๆ หลากหลายอาชีพ ประกอบกับเป็นผู้มีความสนใจในสิ่งก่อสร้างหรือสถาปัตยกรรมตามศาลเจ้า และรูปทรงพระจีนประจำศาลเจ้าเป็นอย่างมาก จนทำให้ชีวิตหันเหมาประกอบอาชีพทางด้านการก่อสร้าง และมีความสนใจในศิลปะการแกะสลัก จึงได้ยึดเป็นอาชีพในเวลาต่อมา ทั้งนี้โดยอาศัยการฝึกฝนเรียนรู้ด้วยตนเอง และได้รับการแนะนำจากบุคคลต่างๆ ส่วนใหญ่เป็นกรรมกรเหมืองแร่และคนจีนที่มีความรู้เรื่องพระจีนอยู่บ้าง จึงสามารถปรับปรุง พัฒนาการแกะสลัก การทำลวดลายจนเป็นที่เลื่องลือรู้จักทั่วไป ตอนเริ่มต้นงานใหม่ๆ ได้ใช้บริเวณส่วนหนึ่งของศาลเจ้าเป็นที่ทำงาน ต่อมาเห็นว่าไม่ค่อยสะดวกประกอบกับภารกิจที่เพิ่มขึ้น จึงเปลี่ยนไปใช้ที่พักเป็นที่ทำงาน

ผลงานทางช่างฝีมือมีจำนวนมาก ได้แก่
1. จัดทำลวดลายฮวงซุ้ยของบรรดาหคบดีในจังหวัดภูเก็ต และจังหวัดอื่นๆ
2. จัดทำลวดลาย ประตูศาลเจ้าต่าง ๆ ในจังหวัดภูเก็ต
3. จัดทำลวดลาย ประกอบอาคารที่พักอาศัยของบรรดาคหบดีในจังหวัดภูเก็ต
4. แกะสลักพระจีน และทำลวดลายบนรูปพระจีน ตั้งแต่รูปขนาดเล็กมาประมาณเท่าหัวแม่มือ จนถึงขนาดโตกว่าคนจริง

ปัจจุบัน พระจีนที่มีอยู่ในศาลเจ้าขนาดใหญ่ในจังหวัดภูเก็ต เช่น ศาลเจ้าปุดจอ ศาลเจ้าจุ้ยตุ่ย ศาลเจ้าเทพราศี ศาลเจ้าม่าจอโป๋ ศาลเจ้าท่าเรือ ศาลเจ้ากะทู้ เป็นต้น เป็นผลงานของ นายเฉ่ง เลิศกิจสมบูรณ์ มากกว่าร้อยละ 90 นอกจากนี้ยังมีอยู่ตามอาคารบ้านเรือนที่เจ้าของบ้านมีความเลื่อมใสศรัทธา มีไว้สักการบูชาอีกเป็นจำนวนมาก ทั้งยังมีผลงานปรากฏอยู่ในจังหวัดใกล้เคียง เช่น จังหวัดพังงา กระบี่ ระนอง และตรัง อีกมาก แม้แต่ในต่างประเทศ เช่น สหพันธรัฐมาเลเซีย ก็มีหลายรูปเช่นกัน ประมาณว่าผลงานทั้งหมดเป็นจำนวนไม่ต่ำกว่า 3,000 รูป

นายเฉ่งได้คิดประดิษฐ์วิธีทำลวดลายพระจีนด้วยวัสดุ และรูปแบบที่เป็นเอกลักษณ์เฉพาะของตนขึ้น ซึ่งมีความประณีตสวยงามยิ่งนัก นอกจากนี้ ยังได้แกะสลักไม้จวงเป็นรูปเจ้าแม่กวนอิม ขนาดสูง 1 ฟุต เป็นจำนวนมากแก่ผู้ศรัทธา ความศรัทธาที่จะแกะสลักรูปเจ้าแม่กวนอิมขนาดเล็ก เกิดขึ้นกว่า 10 ปีที่แล้ว ในเทศกาลกินผักในปี พ.ศ.2533 นายเฉ่ง เลิศกิจสมบูรณ์ ได้ใช้ความสามารถ สร้างเครื่องมือด้วยเข็มเป็นมีดและสิ่ว ใช่แว่นขยายติดกับฝากระป๋องนม เพียรพยายามแกะสลักรูปเจ้าแม่กวนอิมด้วยไม้จันทร์หอมได้เป็นผลสำเร็จถึง 3 องค์ เป็นองค์เจ้าแม่กวนอิมที่มีขนาดเล็กที่สุด คือ สูง 14.2 มม. กว้าง 6.2 มม. (ขนาดเท่าความยาวของเมล็ดข้าวสาร) ประทับนั่งคุกเข่าซ้าย ขันเข่าขวา อยู่บนดอกบัวบานทรงกลมรี ขนาดกว้าง 6 มม. ยาว 9.2 มม. กลีบบัวกว้าง 1.1 มม. พระหัตถ์ซ้ายถือขวดน้ำมนต์ พระหัตถ์ขวาวางบนเข่าขวา นายเฉ่ง เลิศกิจสมบูรณ์ จึงได้ชื่อว่าประติมากรที่สามารถสร้างงานประติมากรรมแกะสลักไม้จันทร์หอมรูปเจ้าแม่กวนอิม หรือเทพีแห่งความกรุณาได้ขนาดเล็กที่สุด

นายเฉ่ง เป็นบุคคลที่มีความคิดริเริ่มสร้างสรรค์ รู้จักดัดแปลง และพัฒนางานทางช่างฝีมือตลอดมา นอกจากมีผลงานการก่อสร้าง ทำลวดลายจีน และแกะสลักพระจีนแล้ว นายเฉ่ง เลิศกิจสมบูรณ์ยังได้คิดประดิษฐ์เครื่องมือขูดมะพร้าวชนิดสมบูรณ์แบบขึ้นเป็นครั้งแรก ประมาณ 20 ปีมาแล้ว ก่อนหน้านั้นการขูดมะพร้าวตามบ้านมักใช้กระต่ายขูดมะพร้าว (ภูเก็ตเรียก “เหล็กขูด”) โดยทั่วไป มักใช้เครื่องขูดชนิดโต๊ะ ซึ่งต้องนำผลมะพร้าวมากะเทาะเอาเฉพาะเนื้อมะพร้าว ใส่เครื่องทีละชิ้น กว่าจะเสร็จก็เสียเวลานานมาก นายเฉ่ง เลิศกิจสมบูรณ์ ได้ประดิษฐ์เครื่องขูดมะพร้าวแบบที่สามารถขูดมะพร้าวได้ทั้งซีก (ไม่ต้องกะเทาะเฉพาะเนื้อ) ได้มีผู้มาว่าจ้างให้ขูดมะพร้าวและศึกษารูปแบบเครื่องขูดมะพร้าวนี้เป็นจำนวนมาก หลังจากนั้นประมาณ 4-5 ปี เครื่องขูดมะพร้าวรูปแบบนี้ได้มีผู้ประดิษฐ์ตามในเชิงการค้ามีวางจำหน่ายทั่วไป